Gezond ouder worden is een universele wens
Gezond ouder worden, dat willen we toch allemaal? Het is zelfs essentieel in een maatschappij waar de vergrijzing en levensverwachting van de bevolking enkel toeneemt. En toch is gezond verouderen een complex gegeven dat niet altijd evident is en afhankelijk van veel factoren: je genetische aanleg voor bepaalde aandoeningen, je levensstijl, je omgeving (denk aan luchtvervuiling), je mentale gezondheid, je sociale netwerk,…
Enter: de BIOKLOK studie van GRAY (Ghent University Research for Aging Young) in samenwerking met Energy Lab, NN, Novo Nordisk en H42. In een notendop willen we met deze pilootstudie onderzoeken of een fysiek trainingsprogramma van 6 maanden je extra levensjaren kan opleveren en dus als het ware je biologische klok kan terugdraaien.
“Als levensverzekeraar helpt NN mensen hun hele leven lang naar geluk streven. We stimuleren individuen om zich voor te bereiden op financieel, mentaal en fysiek vlak. Gelukkige extra jaren, zonder financiële zorgen en goede gezondheid, zijn waardevol bij een stijgende levensverwachting. Deze epigenetische studie kan bijdragen aan gezond ouder worden, ten gunste van het individu en de maatschappij.” Annelore Van Herreweghe – NN
Chronologische leeftijd versus biologische leeftijd
Prof. Tim De Meyer, bio-ingenieur: Wetenschappers zijn op zoek naar manieren om de “biologische leeftijd” van een individu correct in te schatten. Onze chronologische leeftijd is het aantal jaren dat sinds onze geboorte is verstreken. Onze biologische leeftijd zegt iets over hoe gezond we verouderen, en dat wordt bepaald door onze levensstijl, onze genen en de omgeving. Strikt genomen voorspelt je biologische leeftijd je resterende gezondheids- en levensduur. Tot voor kort bestond er geen goede methode om de algemene biologische leeftijd te meten. Met behulp van allerlei fysieke testen, bloedwaarden, scans, enzoverder kun je veel leren over je gezondheidsstatus, en bijvoorbeeld het risico op het ontwikkelen van een (chronische) ziekte te weten komen. Maar over het tempo van veroudering, je resterende gezondheids- en levensduur en de relatie met mentaal welbevinden zegt dat weinig.
Daarom wordt er nu volop ingezet op onderzoek naar de epigenetische biologische leeftijd (lees: epigenetische klok) en of we die ook effectief kunnen terugdraaien. Professor Tim De Meyer licht hieronder toe.
Epigenetische leeftijd als dé methode om biologische leeftijd te meten?
Prof. Tim De Meyer, bio-ingenieur: De epigenetische leeftijd is gerelateerd aan een laagje bovenop je DNA, de epigenetica, die de werking van je DNA in goede banen leidt. Bij het ouder worden wordt die epigenetische laag langzaam verstoord, wat kan worden gemeten als de “epigenetische leeftijd”.
Om het belang te duiden: de epigenetische leeftijd is naar voren geschoven als een gepersonaliseerde en aanpasbare marker van het ziekterisico van veroudering, d.w.z. een nieuwe gouden standaard voor biologische leeftijd. Daarenboven is onlangs aangetoond in één van de meest prestigieuze wetenschappelijke tijdschriften dat het verlies aan epigenetische informatie een primaire oorzaak is van veroudering (Yang, Cell, 2023).
Niettemin heeft de FDA (Amerikaanse Food and Drug Administration) verschillende resterende grote uitdagingen gespecificeerd (Drew, Nature 2022), die we willen aanpakken in grotere projecten. Deze pilootstudie zal ons niet alle antwoorden geven, maar wel al of onze epigenetische klok voldoende beïnvloedbaar is door een levensstijlverandering.
“Novo Nordisk richt zich op het ontwikkelen van innovatieve oplossingen voor mensen met chronische ziekten. Daarom willen we dergelijk onderzoek dat inzicht biedt in de impact van levensstijlfactoren op de gezondheid ondersteunen. Door deel te nemen aan een dergelijke studie willen we bij Novo Nordisk onze toewijding tonen om verandering te bewerkstelligen en chronische ziekten te overwinnen.” – Virginie Van Damme – Novo Nordisk
Wat is de impact van een fysiek trainingsprogramma van 6 maanden op die biologische klok?
Dr. Sanne Stegen, coördinator GRAY: Dat is de vraag die we willen beantwoorden met de BIOKLOK studie. Veertig deelnemers tussen 35 en 65 jaar volgen gedurende 6 maanden een intensief trainingsprogramma met de fiets en worden begeleid worden door de coaches van Energy Lab. Het GRAY onderzoeksteam volgt de deelnemers op de voet op. We willen achterhalen of fysiek fitter worden onze biologische leeftijd kan terugdraaien, maar we willen ook inzicht krijgen of andere levensstijlfactoren (zoals slaap, stress en voeding) meebepalen waarom iemand er veel gezonde jaren bij krijgt door zo’n trainingsprogramma en iemand anders niet.
“Als sponsor van deze studie zijn wij verantwoordelijk voor het uitvoeren van de epigenetische tests die de biologische leeftijd van de deelnemers voor en na het 6-maanden durende fysieke trainingsprogramma zullen meten. Onze belangrijkste missie is om het verouderingsproces beter te begrijpen en innovatieve strategieën te ontwikkelen om gezond ouder worden te bevorderen. Onze rol in deze studie sluit perfect aan bij deze missie, aangezien we ernaar streven om de impact van duurtraining op de epigenetische leeftijd te onderzoeken. Dit zou potentieel nieuwe inzichten in het verouderingsproces kunnen ontsluiten en ons helpen betere inzichten te bieden in gezond ouder worden.” – Sonja Blaauw – H42
Wat BIOKLOK ons leert
Samengevat vertegenwoordigt de BIOKLOK studie een cruciale stap in het ontrafelen van de epigenetische klok en de effecten van levensstijlveranderingen op onze gezonde levensjaren. We weten al langer dat een gezonde levensstijl ons meer gezonde jaren oplevert, maar het effect aanstippen van een specifieke levensstijlinterventie (op onze levensjaren) is moeilijk te vatten.
Door interdisciplinaire samenwerking en geavanceerde onderzoeksmethoden beoogt de studie inzicht te verschaffen in hoe levensstijlkeuzes onze biologische leeftijd kunnen beïnvloeden. De bevindingen van deze studie hebben het potentieel om toekomstige interventies en strategieën te vormen die gezonder ouder worden kunnen bevorderen, de levensverwachting kunnen verlengen en het welzijn van individuen naarmate ze ouder worden kunnen verbeteren.
